Deze week gelezen: Rijneveld, Asscher

Marieke Lucas Rijneveld, Maarten Asscher: de redactie las boeken van bekenden, maar werd niet teleurgesteld door een sterk, ritmisch geschreven, beklemmend en dierlijk boek, en een essaybundel die illustreert wat een essay moet zijn.

*

Jan van Mersbergen: Marieke Lucas Rijneveld, De avond is ongemak

Afgelopen januari werd bij uitgeverij Prometheus het debuut van Persis Bekkering, Een heldenleven, gepresenteerd met de stellige uitspraak dat het voor alle andere debutanten van dit jaar wel erg jammer is dat de roman van Persis er is, want dat is nu al het debuut van het jaar, daar kan niemand meer overheen. Nu heeft Persis een mooi debuut geschreven over een violist, er is die avond geen rekening gehouden met Marieke Lucas Rijneveld en haar debuut De avond is ongemak. Dat debuut is beter.

Marieke Lucas (ik gebruik tegenwoordig heel netjes haar beide namen, want ze heet oorspronkelijk alleen Marieke en heeft daar zelf de jongensnaam Lucas aan toegevoegd) Rijnevelds eerste roman is een bijzonder sterk en ritmisch geschreven, beklemmend en fascinerend dierlijk boek over een meisje dat samen met haar gezin worstelt met de dood van haar oudste broer. Een Wolkeriaanse roman, met zijn vertelritme en tempo. Ook doet het denken aan The Cement Garden van Ian McEwan, waarin de kinderen van een gezin de dood van hun ouders verwerken door vooral elkaar op te zoeken, en op die leeftijd gaan kinderlijke naïviteit, seksuele ontwikkeling en de houding ten opzichte van je omgeving gewoon door, ook als je ouders er niet meer zijn, of zoals in dit debuut de broer.

Het boek is beeldend, smerig, direct, dromerig en ook nog eens herkenbaar voor mensen die uit die streek of iedere andere Nederlandse polder komen. Geloof is dominant, wreed en het biedt ook hoop. Mensen cijferen zichzelf weg. Klei zuigt aan laarzen. Dood is meer aanwezig dan het leven.

Dat meisje verstopt zich in haar jas, als een ridder in een harnas. Ergens staat Mijn jas het harnas. Dat zou een iets betere titel zijn dan die ongemakkelijke avond, maar daar kan ik niks meer aan doen.

De roman kreeg al veel mooie recensies en veel media-aandacht. Vanavond ga ik met Marieke Lucas in gesprek in Athenaeum Boekhandel op het Spui. Daar gaat dit stukje verder.

AtlasContact gaf De avond is ongemak uit. Op Athenaeum.nl staat een fragment.

Daan Stoffelsen: Maarten Asscher, Toch zit het anders

Anders dan bij eerdere essaybundels openbaart zich voor één keer nog de functionaris Maarten Asscher - hij heeft inmiddels afscheid genomen als directeur van Athenaeum Boekhandel (maar nog niet van de Stichting de Revisor) - veeleer dan als een nieuwsgierig mens (zijn Bekentenissen van een nieuwsgierig mens staat hier in de kast). Het zijn dan ook uitsluitend eerder gepubliceerde stukken, over schrijvers en vertalers, gevangenschap en oorlog, leiderschap en ambtenaren, en de boekhandel. De strekking gaat, zo betoogde een Athenaeum-collega van me in een estafettebespreking die ik inleidde, dan ook verder dan een puur literaire exercitie, zeker als het de boekhandel betreft.

Het is in die stukken moeilijk het met Asscher oneens te zijn, terwijl me dat altijd een zekere voldoening geeft. In andere stukken overdondert hij je met zijn kennis, de vruchten van zijn nieuwsgierigheid en zijn wendbare geest. In Toch zit het anders staan twee essays die als inleiding kunnen dienen. Het titelessay, en 'Nieuwsgierigheid als zaak van leven en dood', dat we voorpubliceerden op Athenaeum.nl. In dat stuk introduceert Asscher luitenantkolonel Kenneth Edward Savill, bijgenaamd 'Kate', die 'het onzekere voor het zekere' neemt en 13 augustus 1944 het Italiaanse landhuis waar zijn eenheid bivakkeert ontruimt. Gelukkig, want de geheimzinnige code op de voordeur betekende dat explosieven in de kelder nog die nacht zouden ontploffen.

Is nieuwsgierigheid een eigenschap, is het aangeboren? Het is meer dan spel, in ieder geval. 'Toch is de nieuwsgierigheid voor mij meer dan een stukje speelgoed dat je zo af en toe een rondje laat rijden. Nieuwsgierigheid is de kracht, veel meer dan plichtsbesef, werkdrift of levenslust, die ervoor zorgt dat ik 's ochtends mijn bed uit kom.' Zo kenschetst Asscher zichzelf, maar ook het essay, het bij uitstek onderzoekende genre, en hij vertelt een bijzonder verhaal. Die combinatie - het persoonlijke, het inzicht en de anekdote - maakt een sterk essay. De bundel toont dat je het accent in de titel telkens anders kan leggen: Tóch zit het anders (de wending aan het einde). Toch zit hét anders (de expertise staat centraal), terwijl de ondertitel Essays je erop wijst dat je eigenlijk moet lezen: Toch zit het anders (is mijn ervaring). Aanbevelenswaardig voor beleidsmakers, boekhandelaars, schrijvers, vertalers en nieuwsgierige mensen in het algemeen, vaak om de vorm, immer om de inhoud.

AtlasContact gaf Toch zit het anders uit. Een fragment staat dus op Athenaeum.nl.

Naam*

E-mail

URL

Reactie

We willen u nog veel meer vragen, maar er in ieder geval zeker van zijn dat u een mens bent, een lezer, een schrijver, maar in ieder geval geen robot.
Hoe heten wij? Zonder lidwoord.

Persoonlijke info onthouden?
Ja, onthoud mij met een cookie.

Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.